2 August 2024
Theodoros Rousopoulos
przewodniczący Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy
Europejski Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu Sinti i Romów Miejsce Pamięci Auschwitz-Birkenau, 02.08.2024 r.
Człowiek-potwór, który nazywał się Josef Mengele i który przybył na to miejsce kilkadziesiąt lat temu, przeprowadzał eksperymenty na ludziach, które obejmowały umieszczanie ludzi w komorach ciśnieniowych, testowanie na nich narkotyków, zamrażanie ich, próby zmiany koloru ich oczu poprzez wstrzykiwanie chemikaliów do oczu dzieci, a także różne amputacje i inne brutalne operacje. Osoby, którym udało się przeżyć przerażające eksperymenty przeprowadzane przez Mengele, były prawie zawsze mordowane i ćwiartowane wkrótce potem.
Potwór wydawał się szczególnie skory do pracy z romskimi dziećmi. Przynosił im słodycze i zabawki i osobiście zabierał je do komory gazowej. Nazywały go „wujkiem Mengele”. Vera Alexander była żydowską więźniarką w Auschwitz i została przydzielona do opieki nad 50 romskimi bliźniakami. Z tekstu znajdującego się w American Holocaust Memorial Museum (Amerykańskie Muzeum Pamięci Holokaustu) odczytałem słowa wypowiedziane przez Verę Alexander:
„Szczególnie pamiętam parę bliźniaków Gido i Ina w wieku około czterech lat. Pewnego dnia Mengele zabrał je. Kiedy wrócili, byli w strasznym stanie: byli zszyci ze sobą, plecami do siebie, jak złączone bliźnięta. Ich rany były zainfekowane i sączyła się z nich ropa. Krzyczały dzień i noc. Potem ich rodzice - pamiętam, że matka nazywała się Stella - udało im się znaleźć trochę morfiny i zabili dzieci, by skrócić ich ból".
Romowie, którzy zostali przymusowo przywiezieni do tego miejsca, w którym jesteśmy dzisiaj, nie oddali łatwo swojej wolności i praw. W niektórych przypadkach próbowali oprzeć się zagładzie dokonywanej przez nazistów. W maju 1944 r. w Auschwitz strażnicy SS próbowali zlikwidować romski obóz rodzinny, przy czym "napotkali niespodziewany opór". Kiedy kazano im opuścić obóz, Romowie nie zgodzili się. Uzbroili się w prowizoryczną broń: żelazne rury, łopaty i inne narzędzia pracy. Esesmani nie zdecydowali się na bezpośrednią konfrontację z Romami i opuścili obóz na kilka miesięcy. Po przeniesieniu do Auschwitz i innych obozów koncentracyjnych 3 000 Romów, którzy kwalifikowali się do pracy przymusowej, 2 sierpnia SS ruszyło przeciwko 4 300 więźniom, zabijając prawie wszystkich pozostałych w komorach gazowych w Birkenau. Większość z nich to byli chorzy, starcy, kobiety lub dzieci. Co najmniej 19 000 z 23 000 Romów wysłanych do Auschwitz zginęło właśnie tu.
Dostojni goście,
czasami słowa to za mało, dlatego postanowiłem rozpocząć moje przemówienie od przywołania w pamięci obrazów, które miały miejsce w tym miejscu męczeństwa. Bohaterami tych obrazów są ci, którzy cierpieli. Są oni jednocześnie bohaterami historii, ich imiona wypisane są złotymi literami. Są bohaterami w pamięci wszystkich demokratycznie myślących obywateli.
ako przewodniczący Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy reprezentuję organizację, która powstała bezpośrednio po tej odrażającej wojnie. W tym roku przypada 75. rocznica powstania Rady Europy, która jest strażnikiem demokracji, praworządności i praw człowieka.
Wszystko to obalono nie tylko w męczeńskim obozie Auschwitz, ale we wszystkich krajach, które znalazły się pod butem nazistów.
Pamięć, drodzy uczestnicy, jest matką ludzkości. Bez pamięci ludzie popełniają te same błędy. Wielu uważa, że bez pamięci nie ma przeszłości. Powiem wam, że bez pamięci nie ma przyszłości.
Jeśli więc chcemy dać następnym pokoleniom nadzieję i sens w ich życiu, musimy przekazywać pamięć. Tak jak w przypadku nauki, tak i w rodzinie, tak i w całym społeczeństwie, pamięć, czyli doświadczenie i wiedza, które gromadzi ludzkość, otwiera przed nami nowe ścieżki. Ona przypomina nam o zasadach, o które warto walczyć w życiu.
Naszym obowiązkiem i powinnością jest przeciwstawić się nienawiści.
Ta pamięć jest fundamentalnym spoiwem naszej zbiorowej europejskiej świadomości i podstawą naszej woli, by żyć we wspólnocie. W równości.
Statements 2024
Romani Rose
Centralna Rada Niemieckich Sinti i Romów
Roman Kwiatkowski
Stowarzyszenie Romów w Polsce
Piotr Cywinski
Dyrektor Muzeum i Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau
Alma Klasing
ocalała z Holokaustu
Bolesław Rumanowski
ocalała z Holokaustu