2 August 2021

Erich Schneeberger

Deputy Chairman of the Documentation and Cultural Center of German Sinti and Roma and Chairman of the Association of German Sinti and Roma in Bavaria

Greeting by Erich Schneeberger on the occasion of the European Holocaust Memorial Day for Sinti and Roma on August 2, 2021

P-o 2-to Avgust 1944, o palutne 4,300 Sìnte aj Rroma save aćhile sas k-o kadial-phendino "Ciganenqo kàmpi" mudardile and-o gazosqe livnǎ k-o Auschwitz-Birkenau. Akava dives si jekh simbòli e Holokaustesqo po maj but sar 500,000 Sìnte aj Rroma and-i Evròpa astardi e nazistenθar.

Amen seras kodola viktìme avdives. Seras sa o viktìme akale genocidesqe aj seras sa o viktìme e nacional socialismesqe.

Vaś o cèra praʒivde save sas bićhalde maj anglal k-o aver koncentraciaqe kàmpe sar butaqe rròbǎ, sas ta aćhol jekh obligàcia te dikǎren i memòria akale krimenqi ta i memòria e viktimenqi.

Lily van Angeren, who survived Auschwitz-Birkenaus as a scribe in the so-called “Gypsy-Camp”, said, I would like to be the mouth that can speak for all the dead who remained there. That the world also still understands and knows what happened to us.

Panʒ berś maj anglal, o Parlamènti e Evropaqo deklaronda o 2-to Avgust sar o Evroputno Dives e Seripnasqo, aj o Thema somdasne pànda si mangle te deklaronen o 2-to Avgust sar o Dives e Seripnasqo e Sintenqe aj Rromenqe Holokaustosqo ande lenqe thema. Si vasno amenqe avdives kaj akava 2-to Avgust sas pinʒardo sar dives e seripnasqo and-i Republìka e Polskaqi, o angluno Them and-i Evròpa kaj kerda akaja buti.

O Holokaust e Sintenqo aj e Rromenqo sar vi odova e Ʒutenqo, o masìvo mudarimàta e nazistenqo and-i Evròpa, sas jekh phaglipe e civilizaciaqo, jekh krìma mamuj o manuśipen, savi obligil amen avdives te vazdas amaro krlo mamuj sa o fòrme e rasismesqe aj e nacionalismesqe.

I Evròpa malavel bare pharimàta pe akaja tèma, dikhindoj o racìsto nacionalizmo beślǎrdo ande but thema. O somʒanipe amare demokraciaqo, e thamǎqe thagaripnasqo aj amare evroputne molěnqo naj te maj garantuin i ekzistènca amare demokraciaqi and-o momènti kaj o nacionalìsto pàrtie ande but Evropaqe thema si konfirmisarde and-o alosarimàta precis ande akava racìsto nacionalìzmo. Lùngo vaxt dikhlam o buxlǎripe e xirǎqo mamuj o Sìnte ta o Rroma, mamuj o Ʒuta ta aver minoritète. O atàke and-o Halle palutni Oktòbra ja and-o Hanau and-i Februàra 2020 si ćak o palutne misala kaj sikaven o barǎripe e anticiganizmesqo, antisemitizmesqo aj racismesqo sofòra maj violènto.

O Sìnte aj o Rroma ʒiven and-o Evroputne thema maj but sar 700 berś, amen sam themutne amare Themenqe. O nazìstǎ sas odola save maj anglal astarde amen aj ćhude amen rigaθe, lie amenθar amaro themutnipe, aj pal odova deportonde amen aj agore mangle te mudaren amen sa. I ideològia e nazistenqi sas jekh kombinàcia e mudarne nacionalizmesqi aj e mudarne anticiganizmosqi aj sol duj ondile i bàza aj i justifikàcia sa e Themesqi aj e dostipnasqi. O racìzmi e nazistenqo pe kokalaça kaj sas o ekstrèmo aj radikàlo antisemitìzmo aj anticiganìzmo sas i esènca e Tritone Thagaripnasqi aj akava karakterizuil o Holokaust: jekh krìma mamuj o manuśipe, jekh phagipe and-i civilizàcia unìko and-i història.

O 20-to śeliberś sas semnosardo duje sundalutne marimatença aj marimatença na ginde ande paśpaśe sa o kotora e sundalesqe. Akana, p-o 21-to śeliberś, maladǒvas jekhe situaciaça kaj na sadaj o demkracìe mukhen pen tele, - te phenas ajal, -no vi ande save o princìpe e thamǎqe thagaripnasqe regular si ćhinǎrde aj ande save, - opral sa, - o verver kotora ande amare dostimàta si lenqe phares te den dùma jekh avreça, ja ni kamen te den dùma. Te phenas sa, akaja si jekh situàcia kaj naśti te aćhol sar si aj savi śaj te nakhavas sadaj khetane zordipnaça. 

O Auschwitz si o somʒanipe e demokratikone Themenqe molěnqo. Amen sare naśti te aćhovas lalorre aj te śandǎras, na trebul te dikhas pe aver rig kana o racìzmo sikavdǒl, kana o nacionalìzmo irinǒl mamuj i Evròpa, mamuj amare khetane demokratìko molǎ, kana o nacionalìstǎ aj o organizàcie e daxne-rigenqe kamen te khosen amari demokracìa ta o thagaripe e thamǎqo.

Akaja si i obligàcia savi si amen akate k-o Auschwitz-Birkenau ta vaś o manuśa mudarde ande aver kàmpe koncentraciaqe ta eksterminaciaqe ja kotar o SS Einsatzgruppen, aj si jekh obligàcia kaj musaj te malavas khetanes and-i Evròpa.

Putaripnasqo vakeripe

Webkùjbo kerdo kotar

Webkùjbo dino dumo kotar

Partnèrǎ