Fot.: Jaroslaw Praszkiewicz

Dr Mengele i eksperymenty na ludziach

"Zagłada europejskich Romów w KL Auschwitz"

Dr Josef Mengele był asystentem prof. Otmara Freiherra von Verscheuera z Instytutu Dziedziczenia i Higieny Rasowej na Uniwersytecie Frankfurckim, jednego z największych autorytetów w dziedzinie antropologii rasowej. Walczył w szeregach SS i był ranny w walkach nad Donem w 1942 roku, z którego to powodu orzeczono u niego niezdolność do służby liniowej. Z polecenia von Verscheuera otrzymał stanowisko lekarza obozowego (SS-Lagerarzt) w KL Auschwitz. Laboratorium Mengelego znajdowało się w Zigeunerfamilienlager w baraku 32. Swoich eksperymentów dokonywał też w sąsiadującej z barakiem 32 łaźni (tzw. sauna), gdzie również uśmiercał swoje ofiary. Mengele interesował się bardzo rakiem wodnym, znanym również jako noma, chorobą rzadko występującą w normalnych warunkach. Mengele wydał między innymi rozkaz zabicia pewnej liczby chorych na nomę dzieci i przekazał ich ciała Instytutowi Higieny SS celem badań histopatologicznych. Szczególnie złą sławą okryły się eksperymenty Mengelego na bliźniętach, obejmujące przetaczanie krwi między bliźniętami, zarażanie ich chorobami celem testowania na nich lekarstw, operacyjne łączenie układów krwionośnych bliźniąt, kastracje i amputacje narządów płciowych. Oprócz bliźniąt interesowały Mengelego również osoby dotknięte kalectwem, a także posiadające tęczówki o różnych kolorach, które Mengele starał się zmieniać, zakraplając oczy różnymi substancjami. Według świadectw więźniów w dniu likwidacji Zigeunerlager 2 sierpnia 1944 roku przy życiu było jeszcze 12 par romskich bliźniąt. Mengele podobno zastrzelił je osobiście, a następnie dokonał sekcji ich zwłok.

Z okresu pracy w bloku 22 zapamiętałam następujące zdarzenie. Było to na wiosnę 1944 roku. Dr Mengele zatrzymał się przed blokiem (…). Ulicą obozową przechodziła parami grupa dzieci cygańskich z Kindergarten (…). Na widok dr. Mengele niektóre z tych dzieci podbiegły, wykrzykując: „Onkel, Onkel” [wujek, wujek]. Dr Mengele rozmawiał z nimi, rozdając im cukierki. Zdziwiona tym zapytałam później o przyczynę zażyłości dzieci cygańskich z lekarzem SS – kol[egę] dr. Weiskopfa. Powiedział mi on, że są to dzieci bliźniaki, którymi dr Mengele interesuje się ze względów naukowych. Od tego momentu zaczęłam zwracać uwagę na te dzieci (…). Spotykałam je, spacerując po „ulicy obozowej” lub w Kindergarten (…). Uderzyło mnie to, że co pewien czas nie widzę niektórych parek bliźniąt, jak również dzieci o różnym zabarwieniu tęczówek. (…) Zapytywałam więc więźniarki funkcyjnej w Kindergarten (…) gdzie się podziewają bliźniaki i dzieci z różną barwą oczu. Odpowiedziała mi, że nie wie, ale co pewien czas dr Mengele zabiera ze sobą do samochodu kilkoro bliźniąt i każe skreślać ich ze stanu Kindergarten.

Oświadczenie więźniarki Danuty Szamańskiej, pełniącej funkcję sekretarki lekarza w szpitalu Zigeunerfamilienlager. AP-MA-B. Zespół Oświadczenia, t. 87, 97-99.

Osobiście pracowałam naprzód na oddziale dziecięcym, później Mengele przeniósł mnie do bloku 22, gdzie leżeli głównie chorzy na raka wodnego (noma). Z racji prowadzonych prac naukowych chorymi tymi interesował się osobiście dr Mengele. Ośrodkiem jego zainteresowań były także dzieci bliźnięta, jak też dzieci z różnymi wrodzonymi anomaliami. (…) Pracownia dr. Mengele mieściła się w budynku sauny. Zauważyłam, że w stosunku do dzieci, którymi się aktualnie interesował, Mengele był łagodny, a nawet częstował je słodyczami. Darzyły go zaufaniem i nazywały „wujkiem”. W końcowym etapie badań dzieci te były najczęściej uśmiercane.

Relacja więźniarki Ludwiki Wierzbickiej, pełniącej funkcję pielęgniarki w szpitalu Zigeunerfamilienlager. APMA-B. Zespół Oświadczenia, t. 87, 82-96.

Byłem przy tym, jak Mengele wyszukiwał bliźnięta do swoich eksperymentów. Musiałem je potem do niego przyprowadzać, a on wydawał im specjalne numery. Nie wolno mi było być obecnym w trakcie przeprowadzania eksperymentów. Zawsze mnie wtedy dokądś wysyłał. Kiedyś jednak przypadkowo znalazłem się w pomieszczeniu, w którym Mengele przeprowadzał eksperymenty. Widziałem wówczas, jak zakrapiał dzieciom oczy jakimś płynem, po którym miały bardzo rozszerzone źrenice. Kilka dni później zobaczyłem zwłoki tych dzieci w kostnicy.

Relacja Helmuta Clemensa, więźnia Zigeunerfamilienlager, pełniącego funkcję gońca dr. Mengele. Księga Pamięci. Cyganie w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau, München– London–New York–Paris 1993, t. 2, 1494.