Alexander Van der Bellen

Prezydent Federalny Republiki Austrii

Przemówienie z okazji obchodów 2 sierpnia 2020 r., Dnia Pamięci o Holokauście Sinti i Romów

Panie i Panowie!

Dziś w Auschwitz-Birkenau wspominamy około 500 000 Sinti i Romów, którzy padli ofiarą terroru nazistów w Europie. W dniu 2 sierpnia 1944 r., 76 lat temu, w Auschwitz-Birkenau zamordowano ostatnie 3 000 osób. Kobiety, dzieci, niemowlęta, mężczyzn, starszych i chorych. Auschwitz był ostatnim rozdziałem ich długiego cierpienia.

Bardzo się cieszę, że ten ważne obchody odbywają się mimo COVID-19 i bardzo za to dziękuję wszystkim odpowiedzialnym za organizację. Ważne jest, aby zachować żywą pamięć o najstraszliwszej zbrodni w historii ludzkości. Jesteśmy to winni ofiarom. Jesteśmy to winni tym wszystkim Romom i Sinti, którzy przeżyli. Jesteśmy to winni ich potomkom.

Wystarczy pomyśleć o jednym konkretnym losie w obozie Auschwitz, aby jednoznacznie stwierdzić niedorzeczność rasowego szaleństwa nazistów. Dzisiejszą uroczystość upamiętniającą rozumiem przede wszystkim jako mandat do kształtowania teraźniejszości i przyszłości. Jako prezydent Austrii mam na myśli przede wszystkim moją własną ojczyznę, Austrię.

Przez długi czas losy Sinti i Romów były wygłuszane, ukrywane i zapominane. Ich kultura jest do dziś obciążona stereotypami i uprzedzeniami. Współcześni świadkowie wśród Sinti i Romów, którzy potrafią dać świadectwo o tym, do czego zdolni są ludzie w czasach dyktatury, są coraz mniej liczni.

W 2013 roku zmarła austriacka romska artystka Ceija Stojka. Została ona deportowana do Auschwitz jako dziecko. Jej brat i kilku krewnych zostało tu zamordowanych. Ona sama przeżyła. Do późnej starości odwiedzała szkoły, żeby opowiedzieć swoją historię młodym ludziom. Jej prace zostały pokazane w 2020 r. pod tytułem "This Has Happend" (pl. "To się wydarzyło") w słynnym Muzeum Reina Sofia w Madrycie.

Drugie i trzecie pokolenie Romów i Sinti równie żywo podtrzymuje pamięć o niej. Na przykład dba o to austriacki pisarz Stefan Horvath. Jego rodzice przeżyli kilka obozów koncentracyjnych, w tym Auschwitz. Jego własny syn zginął w lutym 1995 r. w zamachu bombowym dokonanym przez prawicowego ekstremistę.

Ludzie są coraz bardziej zainteresowani poszukiwaniem sprawiedliwości dla ofiar. Wzniesiono pomniki lub zrekonstruowano zaginione wsie romskie. W styczniu tego roku sam uczestniczyłem 27 stycznia w uroczystościach upamiętniających wyzwolenie obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. W skład oficjalnej delegacji weszła Manuela Horvath ze Stowarzyszenia Romów ze stolicy naszej prowincji Eisenstadt.

Bardzo ważne było dla mnie, żeby wyrazić moją solidarność z Romami i Sinti. Dzisiejszy Europejski Dzień Pamięci o Holokauście dla Sinti i Romów jest ważnym znakiem solidarności. Musimy zapewnić, by pogarda dla ludzkości, szukanie kozłów ofiarnych, nienawiść i przemoc nigdy więcej nie były wykorzystywane jako instrumenty polityczne.

"Nigdy więcej!" To jedyny sposób, w jaki możemy naprawdę dotrzymać tej obietnicy.

Dziękuję.