2 August 2020
Dr Piotr M. A. Cywiński
Dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau
Przemówienie z okazji obchodów 2 sierpnia 2020 r., Dnia Pamięci o Holokauście Sinti i Romów
Obchodzimy dzisiaj 76 rocznicę likwidacji tzw. Zigeuner Familien Lager w Birkenau, który to dzień stanowił tak naprawdę koniec historii Sinti i Romów w Auschwitz, przynajmniej na masową skalę.
To jest dzień, w którym powinniśmy oczywiście wspominać historię, patrzeć na przeszłość, oddawać się pamięci o tych wydarzeniach, ale to jest również, a może i przede wszystkim ten dzień, w którym powinniśmy spojrzeć na nas samych, na dzisiaj, na nasz świat, na to co próbujemy budować. Jak uczy nas historia KL Auschwitz dyskryminacja powoduje bezwarunkowo wykluczenie. Wykluczenie kończy się odczłowieczeniem, a to pociąga za sobą ludobójstwo. Ten proces przyczynowo - skutkowy obserwowaliśmy w wielu miejscach, niestety, na całym świecie.
Dyskryminacja natomiast dzisiaj jest obecna względem społeczeństwa Sinti i Romów w niemalże całej Europie, w bardzo wielu krajach. Czy chcemy o tym pamiętać czy nie, są kraje, regiony, miasta, w których nadal dzisiaj istnieją, być może nie de iure, ale de facto getta, w których nadal są zamykani, utrzymywani Romowie, Sinti, Gitans, Manouches, wszyscy Ci, których nazywamy czasami romantycznie ludźmi podróży, a których tak naprawdę nie akceptujemy w naszych społecznościach na pełni praw obywatelskich. Pamiętajmy – dyskryminacja powoduje wykluczenie, które prowadzi do odczłowieczenia, a to się kończy ludobójstwem.
