Zakończenie strajku głodowego w miejscu upamiętnienia obozu w Dachau, 1980 r.; na zdjęciu od lewej: Uta Horstmann, Anton Franz, Dronja Peter, Hans Braun, Romani Rose, Jakob Bamberger, Fritz Greußing, Franz Wirbel; fot.: Documentation and Cultural Centre of German Sinti and Roma.
Strajk głodowy w byłym obozie koncentracyjnym w Dachau
W Wielki Piątek 1980 r. dwunastu Sinti rozpoczęło strajk głodowy w miejscu upamiętniającym były obóz koncentracyjny w Dachau. Wydarzenie to przyniosło przełom w walce na rzecz praw obywatelskich Sinti i Romów w Niemczech. Udział ocalałych więźniów obozu koncentracyjnego Jakoba Bambergera, Hansa Brauna i Franza Wirbela spowodował, że strajk miał szczególnie silny moralny wydźwięk.
Obowiązujące w Bawarii do 1970 r. rozporządzenie w sprawie „koczowników” (Landfahrerordnung) ograniczało przez dziesięciolecia podstawowe prawa Sinti i Romów. Aż do lat siedemdziesiątych bawarska policja kryminalna rejestrowała nazwiska, odciski palców oraz dane osobowe Sinti i Romów z całego kraju. Informacje te były w niektórych przypadkach dodawane do akt utworzonych jeszcze w okresie nazistowskim. Akta te wykorzystano w wielu postępowaniach odszkodowawczych do oddalenia roszczeń Sinti i Romów, którzy przeżyli Holokaust.
Aktywiści starali się dowiedzieć, gdzie przechowywano te akta. Protest spotkał się z ogromnym poparciem i wyznacza punkt zwrotny w społecznym postrzeganiu Sinti i Romów. Stu dziennikarzy krajowych i zagranicznych relacjonowało wydarzenia w Dachau. Ostatecznie rząd regionalny publicznie oznajmił zakończenie dyskryminacji Sinti i Romów. Ponadto Ministerstwo Spraw Wewnętrznych przyznało, że akta bawarskiego urzędu policja kryminalna zostały zniszczone na początku lat siedemdziesiątych.
12 kwietnia 1980 r. obrońcy praw obywatelskich spotkali się w Dachau z ministrem sprawiedliwości Hansem-Jochenem Vogelem, co zakończyło oficjalnie strajk głodowy. Minister obiecał wsparcie i opisał akcję protestacyjną jako „bardzo ważny impuls” do przełamywania uprzedzeń.
![](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/Demontration-Heidelberg-1973.jpg)
Początki działalności na rzecz praw obywatelskich niemieckich Sinti i Romów
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/bb_79_008-scaled-e1595255593541.jpg)
Pierwsza publiczna kampania na rzecz praw obywatelskich i przeciwko rasizmowi
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/Hungerstreik-1980-scaled.jpg)
Strajk głodowy w byłym obozie koncentracyjnym w Dachau
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![Removal of the “Nazi race files” to the Federal Archive in Koblenz, following the occupation of the Tübingen University archive in September 1981; in the foreground, Holocaust survivor Jakob Bamberger](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/5_0_buergerrechtsarbeit003-scaled.jpg)
Poszukiwanie nazistowskich akt identyfikacji rasowej
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![Recognition of the Nazi genocide of the Sinti and Roma by Federal Chancellor Helmut Schmidt, March 1982; pictured, from the left, inter alia: Romani Rose, Josef Kwiek, Anton Franz, Egon Siebert; Secretary of State to the Federal Minister of the Interior, Andreas von Schoeler, alongside Chancellor Helmut Schmidt](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/6_0_Schmidt-scaled.jpg)
Uznanie nazistowskiego ludobójstwa Sinti i Romów
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![The demonstration outside the Federal Criminal Investigation Department in January 1983; in the foreground Ranko Brantner, Anton Franz, Romani Rose](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/141-1983_BKAWiesbaden-scaled.jpg)
Protesty przeciwko specjalnej rejestracji przez policję
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![Commemmorative event with a delegation of 50 Holocaust survivors in front of the Brandenburg Gate to mark the 50th anniversary of the Nazi decree of “extermination through labour”, September 1992](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/9_2_Demo-50.-Jahrestag-Zwangsarbeit-klein.png)
Brak adekwatnych odszkodowań dla Romów i Sinti prześladowanych przez reżim hitlerowski
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![The first commemorative visit of the Central Council to Auschwitz, October 1985](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/11_0_Zentralrat-772-6-scaled.jpg)
Upamiętnienie w obozie Auschwitz
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![The last part of the permanent exhibition in Heidelberg. The tour ends on a walkway with a wall displaying the names of the more than 21.000 Sinti and Roma who were deported to Auschwitz-Birkenau, where almost all of them were murdered](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/DokZ-17-scaled.jpg)
Pierwsza na świecie stała wystawa poświęcona dokonanej przez nazistów zagładzie Sinti i Romów
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![The lawyers Arnold Roßberg and Uli Roeder, representatives of the accessory prosecution in the König trial, in front of a model of the Auschwitz-Birkenau concentration camp](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/KönigProzess2.jpg)
Łaskawe traktowanie morderców – sądy pochylają się nad nazistowskimi zbrodniami
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"