Uznanie nazistowskiego ludobójstwa Sinti i Romów przez kanclerza Helmuta Schmidta, marzec 1982 r.; od lewejm.in.: Romani Rose, Josef Kwiek, Anton Franz, Egon Siebert; sekretarz stanu przy ministrze spraw wewnętrznych Andreas von Schoeler obok kanclerza Helmuta Schmidta; fot.: Documentation and Cultural Centre of German Sinti and Roma.
Uznanie nazistowskiego ludobójstwa Sinti i Romów
W marcu 1982 r. niemiecki kanclerz oficjalnie uznał po raz pierwszy nazistowskie ludobójstwo Sinti i Romów. W wydanym oświadczeniu powiedział, że:
Sinti i Romowie doświadczyli ogromnych krzywd ze strony nazistowskiej dyktatury. Padli ofiarą prześladowania ze względu na rasę. Dokonane na nich zbrodnie stanowiły akt ludobójstwa.
Ponadto kanclerz Helmut Schmidt wyraził potrzebę moralnego zadośćuczynienia oraz podkreślił zobowiązanie Niemiec do przyznania ofiarom rekompensat i poprawy ich sytuacji społecznej. To uznanie na gruncie prawa międzynarodowego stanowiło nowe otwarcie w stosunkach rządu federalnego z niemieckimi Sinti i Romami. Zaledwie kilka tygodni wcześniej doszło do utworzenia przez dziewięć stowarzyszeń na rzecz praw obywatelskich Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romów (Zentralrat Deutscher Sinti und Roma), której przewodniczącym został Romani Rose. Powstały w ten sposób organ przedstawicielski niemieckich Sinti i Romów został uznany przez rząd federalny jako polityczny partner do rozmów. Ustanowienie Centralnej Rady usprawniło kontakty między regionalnymi i lokalnymi stowarzyszeniami mniejszości w Niemczech oraz przyniosło wzmocnienie dialogu z władzami. Od tego czasu wszyscy następcy Schmidta oraz inni urzędnicy państwowi potwierdzali uznanie ludobójstwa. W 1997 r. w czasie otwarcia pierwszej na świecie stałej wystawy poświęconej nazistowskiemu ludobójstwie Sinti i Romów, prezydent Niemiec Roman Herzog zapewniał:
Ludobójstwo Sinti i Romów było motywowane tymi samymi obsesjami na tle rasowym, zostało dokonane z tą samą premedytacją i w tym samym celu, mianowicie dążąc do osiągnięcia planowej i ostatecznej eksterminacji, jak w przypadku zagłady Żydów. Poprzez sfery wpływów narodowych socjalistów, byli oni mordowani systematycznie, rodzina po rodzinie, od najmłodszych do najstarszych.
![](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/Demontration-Heidelberg-1973.jpg)
Początki działalności na rzecz praw obywatelskich niemieckich Sinti i Romów
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/bb_79_008-scaled-e1595255593541.jpg)
Pierwsza publiczna kampania na rzecz praw obywatelskich i przeciwko rasizmowi
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/Hungerstreik-1980-scaled.jpg)
Strajk głodowy w byłym obozie koncentracyjnym w Dachau
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![Removal of the “Nazi race files” to the Federal Archive in Koblenz, following the occupation of the Tübingen University archive in September 1981; in the foreground, Holocaust survivor Jakob Bamberger](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/5_0_buergerrechtsarbeit003-scaled.jpg)
Poszukiwanie nazistowskich akt identyfikacji rasowej
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![Recognition of the Nazi genocide of the Sinti and Roma by Federal Chancellor Helmut Schmidt, March 1982; pictured, from the left, inter alia: Romani Rose, Josef Kwiek, Anton Franz, Egon Siebert; Secretary of State to the Federal Minister of the Interior, Andreas von Schoeler, alongside Chancellor Helmut Schmidt](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/6_0_Schmidt-scaled.jpg)
Uznanie nazistowskiego ludobójstwa Sinti i Romów
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![The demonstration outside the Federal Criminal Investigation Department in January 1983; in the foreground Ranko Brantner, Anton Franz, Romani Rose](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/141-1983_BKAWiesbaden-scaled.jpg)
Protesty przeciwko specjalnej rejestracji przez policję
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![Commemmorative event with a delegation of 50 Holocaust survivors in front of the Brandenburg Gate to mark the 50th anniversary of the Nazi decree of “extermination through labour”, September 1992](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/9_2_Demo-50.-Jahrestag-Zwangsarbeit-klein.png)
Brak adekwatnych odszkodowań dla Romów i Sinti prześladowanych przez reżim hitlerowski
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![The first commemorative visit of the Central Council to Auschwitz, October 1985](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/11_0_Zentralrat-772-6-scaled.jpg)
Upamiętnienie w obozie Auschwitz
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![The last part of the permanent exhibition in Heidelberg. The tour ends on a walkway with a wall displaying the names of the more than 21.000 Sinti and Roma who were deported to Auschwitz-Birkenau, where almost all of them were murdered](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/DokZ-17-scaled.jpg)
Pierwsza na świecie stała wystawa poświęcona dokonanej przez nazistów zagładzie Sinti i Romów
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"
![The lawyers Arnold Roßberg and Uli Roeder, representatives of the accessory prosecution in the König trial, in front of a model of the Auschwitz-Birkenau concentration camp](https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/wp-content/uploads/2020/07/KönigProzess2.jpg)
Łaskawe traktowanie morderców – sądy pochylają się nad nazistowskimi zbrodniami
Wystawa "Długa droga do uznania zagłady Sinti i Romów"